photo Schip.gif
 photo Bird1wBMP.gif
 photo Bird1wfBMP.gif
Ga naar de inhoud

Hoofdmenu:

Nederwaal

Schoolvriendje Jan van Mierden uit Delft had mij overgehaald te gaan varen. Kon kiezen uit lichtmatroos, hutten schoonmaker (AD) of koksmaat. Het werd koksmaat natuurlijk. Kwam zo van kantoor af en moest nog een hoop leren. Eerst laten keuren en een hoop prikken gehaald tegen Gele Koorts, Pokken, Coctails tegen Malaria en nog meer van die enge ziektes. Op 4 augustus allebei naar Amsterdam. Jan vliegen naar de Perzische Golf en ik met de Nederwaal van Amsterdam richting China. Overnacht in het zeemanshuis en de volgende ochtend richting haven.

Trein naar Amsterdam 1968

Trein naar Amsterdam

Naar de Nederwaal en kennis gemaakt met bakker Henk die mij bij de gangway stond op te wachten. Kombuis en de hutten laten zien. In zijn hut koffie gedronken en verhalen aangehoord onder begeleiding van muziek van Jimmie Hendrix, want dat was zijn absolute favoriet. Chef-Kok aan boord en kennis gemaakt. Negentien jaar en nul komma nul ervaring? Dat zullen we je wel leren. Wat heb je aan voorlichting gehad? Genoeg? Vergeet het meteen maar weer. Doen wij wel effe over. Sterk verhaal over profylacta aangehoord en vervolgens mijn hut maar in gaan richten.

Haven Amsterdam 1968

Haven in Amsterdam

Onderweg naar Kaapstad de edele beginselen van het koksmaten leven geleerd. De break waar je potten en pannen in schoonmaakt. De stortkoker waar je troep in kwijt kon. Hoe de aardappel schilmachine werkt. Hoe je de kombuis schrobt. Dat moest drie keer per dag gebeuren. Ik voordoen hoe ik dat gewend was en kreeg te horen dat de bezem mijn grootmoeder niet was. Henk deed het voor en ik had nooit eerder iemand met zo'n agressie een vloer zien schoonmaken.

Tafelberg 1968

Kaap de Goede Hoop

Er werden twee emmers tegelijk met heet water gevuld en met de garde groene zeep er in gehengst. De ene emmer kreeg een rot schop en in de ander ging de bezem. Vervolgens zag je een pandemonium van Speedy Gonzales die in een razend tempo de kombuisvloer onder handen begon te nemen. De bezem omgekeerd en overal waar die onder door kon komen kwam die ook. Deze manier van werken heeft mij heel was spierkracht opgeleverd, zo bleek later. Waarom zo'n haast? Konden we daarna lekker een biertje nemen.

Tafelberg 1968

Tafelberg

Halverwege Kaapstad viel de motor uit terwijl het mistig was en je de andere kant van het schip nog maar net kon zien. De Chef-kok deelde mee dat we stil lagen omdat het postbootje er aan kwam. Hij wist alleen niet of het aan bak- of aan stuurboord was. Ik twee keer aan beide kanten gekeken en kreeg door dat ik in de maling werd genomen. Het postbootje kwam pas in Kaapstad toen we het Robbeneiland waren omgevaren. Kreeg post van mijn lieve moeder, een doosje waar rolletjes King pepermunt in had gezeten maar nu gevuld was met Marsen en Nutsen.

Kaapstad 1968

Kaapstad

Na Kaap de Goede hoop te zijn omgetuft kwamen we in Penang waar ze met bootjes het schip gingen lossen. Ik had mijn sleutel in de deur van mijn hut laten zitten, waar de Chef-kok mij zo tegen had gewaarschuwd als we in een haven lagen. Mijn hele hut was leeggehaald en ik ging naar de baas van die crew om verhaal te halen. Hij protesteerde eerst maar kwam later naar mijn hut om poolshoogte te nemen. Toen hij aan mijn knie begon te frommelen heb ik hem het dek op gejaagd.

Penang 1968

Penang

De volgende ochtend kwam de Chef-kok vertellen dat hij de hele nacht op het politiebureau had gezeten en mijn spullen had teruggehaald. Die lagen samengeknoopt in mijn sprei in zijn hut. Alleen, op datzelfde sprei had ik die nacht geslapen. Dat was de manier van die kok om nooit meer de sleutel te vergeten. We konden met een bootje naar de wal en het eerste wat in mij opkwam was, ik loop naar huis want ik ben toch niet gek? Maar ja, mijn schoenen waren door al die nattigheid versleten en op klompen kom je niet ver.  Ben toch maar mee gegaan naar Singapore.

Singapore river 1968

Singapore

De Chef-kok nam mij mee naar Change Alley, het "straatje van alles" met al die winkeltjes. Hij riep een taxi aan en vroeg in het Engels wat dat kostte. Toen de chauffeur een toeristenprijs noemde ontplofte de Chef-kok bijna en werd de Chinees in het Maleis voor alles en nog wat uitgemaakt. De chauffeur keek betrapt en wees zonder verder wat te zeggen naar de achterbank. Ik heb er een filmcamera gekocht waarmee ik uiteindelijk zo'n tien minuten film zou opnemen met een in razend tempo uien schillende koksmaat, windkracht 11 op zee en nog wat pret.

Singapore

In Indonesië moet je niet zijn om souvenirs mee naar boord te nemen. We hadden daar wat gekocht en op weg naar boord stonden een paar militairen ons op te wachten. Machinegeweer op een tafeltje schietklaar. We konden toch niet zomaar souvenirs mee nemen? Dat was staatseigendom van Indonesië. Wij besloten de handel dan maar af te geven en door te lopen. De soldaten riepen ons echter terug en vroegen of wij misschien een stukje zeep of iets dergelijks van boord konden krijgen. Dat hadden wij natuurlijk niet maar de spullen kregen we toch mee.

Belawan

Belawan

Bangkok was de meest populaire haven van de Nederlandse Koopvaardij. Vrijwel onmiddellijk na het afmeren werd het schip overspoeld met Thaise meisjes. Ze lieten je niet met rust tot je er één in je hut had gelaten om sokken te stoppen en wat meer naai- en herstelwerkzaamheden. Ik was verbaasd dat ze ook nog wilde blijven slapen. Tijdens pikheet ging je terug naar je hut om gezellig samen een ananas op te peuzelen. Als je de wal op ging moest ze mee en owee als je naar een ander meisje keek. Yoe doe not butterfly me, my brother will kill you!

Hier kon ik eindelijk op pad om schoenen te kopen. Ik had dat niet alleen moeten doen. In een achteraf straatje zag ik een paar hele mooie korte, degelijke laarzen uitgestald. Op mij vraag hoeveel? Werd geantwoord 20 Dollar. Toen ik mijn Hong Kong Dollars begon uit te tellen zei hij: No, No, American Dollar. In Nederlands geld was dat ongeveer hetzelfde als je in Holland zou betalen. Ze waren al snel van mijn voeten gerot. De binnenkant was met karton afgemaakt. Ik was ook hard aan nieuw ondergoed toe maar daarvan bleek het kruis veel te smal.

Hong Kong

De Yangtse Kiang moest je een tijdje opvaren om in Shanghai te komen. Langs de kant lag een schier eindeloze rij oorlogsschepen. Allemaal grijs geverfde, omgebouwde bootjes compleet met nummer en een kanon er op. We streken telkens de kleine vlag achteruit in twee halen. Vervolgens werd bijna altijd direct daarna een Chinese marinier naar boven bevolen om de vlag te strijken en weer op te hijsen. Dat nam meestal een paar minuten in beslag waarna wij met twee halen de vlag weer omhoog trokken. Met dat groeten hebben wij ons de halve middag bezig gehouden.

Yangtse Kiang

Yangtse Kiang

In Shanghai mocht je alleen met een taxi van boord naar een groot warenhuis. Het viel mij op dat alle stoplichten op groen sprongen als we een kruispunt naderden. Boven elk kruispunt zat een verkeersagent in een hokje de boel te controleren. Toen hij een keer de verkeerde kant op keek stopten we voor rood. Je kon daarna niet meer door de ruiten kijken door alle Chinezen die rond de taxi gingen staan en naar binnen koekeloerden. Toen begreep ik waarom we steeds door konden rijden.

Shanghai 1968

Shanghai

De halve bemanning had in Shanghai een luchtbuks gekocht en we stonden op het achterdek lege flesjes, die we eerst in zee hadden gegooid, kapot te schieten. De nog hele flesjes die te ver waren afgedreven werden onverwacht alsnog nog door de kapitein kapot geschoten. Hij stond met zijn repeteergeweer vanaf de brug te paffen. De goede man schijnt ook eens in Vietnam met dat geweer aan wal te zijn gegaan om wat extra wildvlees te verschalken. Hij was dus niet bang uitgevallen want je kon er natuurlijk een Vietcong strijder tegen het lijf lopen in die tijd.

Bierflesjes schieten

In Tientsin moesten we een maand wachten voordat we naar binnen mochten. Radioverkeer was verboden. Volmatroos Hans Rozie moest van boord want hij had een acute blindedarm ontsteking die was verworden tot een buikvliesontsteking. We hebben een groentebootje aangeroepen om hem van boord te laten halen. Hij kwam in Hong Kong weer aan boord met een jaap in zijn buik waar je U tegen zegt. Aan de kade werden we elke morgen om 6 uur gewekt door het Chinese volkslied wat door een hele zooi luidsprekers werd uitgebraakt. Die rode boekjes heb ik in vier talen en speldjes voor mijn broertje die ze spaarde.

Tientsin 1968

Tientsin

Na nog wat havens te hebben aangedaan vertrokken we weer richting Kaap de Goede Hoop. Ik kan me herinneren dat een hofmeester jarig was en dat in zijn kajuit vierde. Ik had speciaal daarvoor pak één aangetrokken maar de boots kwam binnen in alleen een T-shirt, broek en een stropdas om zijn kale nek. We dronken na lange tijd weer uit een glas. Ik was dat helemaal niet meer gewend want je zette de buik van zo'n exportflesje aan je kin en vond dan met je ogen dicht de tuit. Nu zette ik de rand van het glas aan mijn kin en kon gelijk pak één weer uittrekken.

Kaapstad

Kaapstad

Om je gage een beetje op te krikken werd op lange oversteken de binnenboel geverfd. Veel peut erbij. Onderdeks op een gammel trapje de buizen tjetten met een kuttelikker. Die extra uren kwamen op een conduitelijst. Zo heette dat geloof ik. Omdat het Suezkanaal gedempt was, met wat gezonken schepen, moesten we om de Kaap naar Azië en terug, dus tijd zat en verveling voor een potje kliederen met verf. Alleen op de eerste reis gedaan. Hing af van de kok of hofmeester kennelijk. Geen grappen uitgehaald. Was serieus werk.

Barcelona 1968

Barcelona

Werd een keer wakker op het toilet met de pot in mijn armen. Was midden in de nacht misselijk geworden en daar in slaap gevallen. Chef-kok feliciteerde me 's-ochtends en gaf me de titel 'schijt-huis-piloot'. Ik hoefde gelukkig alleen mijn eigen hut schoon te maken. Dat gebeurde uiteraard vlak voordat er zaterdag inspectie kwam. Ik was net bezig het roerijzer uit de ijsmachine schoon te likken toen die ouwe de kombuis binnenkwam. Ik vroeg - onbevreesd als ik was - of hij ook een likkie wilde. Hij deed het nog ook.

Marseille 1968

Marseille

In Genua sprong ik een gat in de lucht want ik had een lieve brief van mijn ex-verkering Coby uit Delft ontvangen. Ik heb de hele avond in het donker tussen de hijskranen door gelopen, zo gelukkig voelde ik mij. Heb onmiddellijk een brief terug geschreven dat ik in Barcelona alleen maar Coby look-alikes had rond zien lopen, zo hevig had ik aan haar gedacht. Vanaf dat moment wilde ik zo snel mogelijk naar huis. Genua zelf interesseerde me helemaal niet meer maar het schijnt er aan de wal ook erg gezellig te zijn.

Genua 1968

Genua

Op deze reis ben ik aan mijn bijnaam gekomen. De Chef-kok en de Bakker wilden eerder op de reis een geintje met mij uithalen door boven in de pantry wat te bestellen en zeiden "die klootzak trapt er wel in". Toen ik een perfecte bestelling door de eetlift omhoog trok moest de pantry chinees hard lachen en zei "Ahaa Mister Joks no klootzak". Hij kon namelijk mijn naam niet goed uitspreken. Vanaf dat moment heette ik Mister Joks en beloofde ik aan het einde van de reis een boek te schrijven getiteld "The wonderful world of Mister Joks. Bij deze dan.

San Sebastian 1968

Bilbao

Weer thuis in Rotterdam. Wordt afgehaald door mijn ouders en zeven jaar jongere broertje. Wat is die verandert in die zes maanden. Douane zegt loop maar door. Met de trein naar Delft. Zie voor het eerst de lichten van al die flats in Delft Zuid. Volgens zeggen toen het drukst bevolkte deel van West Europa. Thuis zit Coby vol spanning op ons te wachten. Heb heel wat te vertellen. Souveniers uitgepakt w.o. theestelletje van Chinees porcelein en nog veel meer van die ongein. In bed de slaap niet kunnen vatten. Mis het gestamp uit de machinekamer.

Rotterdam 1968

Rotterdam

Belevenissen van een koksmaat op zee
Terug naar de inhoud | Terug naar het hoofdmenu